Christ en Jacqueline Monden van De Kruidenaer in Etten-Leur lieten ruim een jaar geleden hybride belichting installeren in hun nieuwe hightech basilicumkas. Hun ervaringen zijn tot nu toe positief: meer eigen productie en een betere kwaliteit, houdbaarheid en plantweerbaarheid.
Vorig jaar liet Christ Monden een nieuwe kas van 14.000 m² neerzetten met diffuus glas, luchtbevochtiging en hybride belichting voor de teelt van basilicum op water (hydroponics). Die vindt plaats in zes bakken van 2.100 m² die Christ ‘vijvers’ noemt. Ook de opkweek van de jonge planten gebeurt in deze kas, die na 1 tot 2 weken worden overgeplant in ‘drijvers’ met plantgaten. De vijvers liggen parallel naast elkaar, zonder tussenpaden, wat een hoge ruimtebenutting oplevert.
Korte teeltcyclus
Aan de ene kant van de kas worden de drijvers met jonge planten in het water gelegd en – na 3,5 tot 5 weken – er aan de andere kant van de kas weer uitgetild om te worden geoogst. Een korte teeltcyclus, mede dankzij de intensieve belichting, die 6 dagen per week zorgt voor een continue aanvoer van verse basilicum. Naast basilicum teelt de Brabander nog 23 andere soorten kruiden, sla op water en paprika (in totaal 8,5 ha glas en 23 ha vollegrondsteelt met tunnels) voor de retail, food service en exporteurs.
“Basilicum houdt van warmte, maar ook weer niet teveel. Dan is een led-lamp de ideale oplossing.”
Dambord-opstelling
De planten ontvangen naast diffuus daglicht ook kunstlicht van Oreon Grow Light (260 KVA) led-armaturen in combinatie met Gavita SON-T (460 KVA) met een maximale output van 100 μmol/s (de output van de led-installatie alleen is 50 μmol/s). De armaturen hangen in een dambord-opstelling boven het gewas. Het ontwerp (lichtplan) en de aanleg van de installatie is uitgevoerd door Voshol Warmte-Elektrotechniek. De led-armaturen van Oreon zijn onder meer geïnstalleerd bij slateler Boer den Hoedt en Koppert Cress.
Waterkoeling
Bijzonder aan de led-armaturen van Oreon is de waterkoeling. Dat heeft verschillende voordelen, zegt Jos Duijvesteijn van Voshol. “Basilicum houdt van warmte, maar ook weer niet teveel. Dan is een led-lamp de ideale oplossing. Led bestaat uit diodes, die aan de achterkant behoorlijk warm worden. En warmte is funest voor de levensduur van de elektronica. Dankzij de koeling houden we de temperatuur van de lamp tussen de 35 en 45 graden, waardoor de levensduur enorm wordt verlengd (L90 = 35.000 uur, red.). De afgevoerde warmte (50 graden Celsius) wordt bij De Kruidenaer opnieuw gebruikt, onder meer voor het verwarmen van de vijvers. Er gaat dus geen energie verloren.”
“De afgevoerde warmte wordt opnieuw gebruikt, onder meer voor het verwarmen van de vijvers.”
Proefopstelling
De led-armaturen van Oreon kwamen in een proef, voorafgaand aan de bouw van de kas, als beste naar voren, motiveert Christ zijn keuze. “De planten groeiden zeer gelijkmatig en waren supersterk. Wij hebben uiteindelijk gekozen voor 50% SON-T en 50% led, omdat basilicum de extra warmte goed kan gebruiken. We kunnen alleen met SON-T, alleen met led of met beide lampen belichten. Dankzij de leds kunnen we langer doorgaan, zowel ’s morgens als ’s avonds, zeker in deze tijd van het jaar.”
Teeltverlenging
De lampen branden zo vaak mogelijk, maximaal 20 uur per dag. “Ik heb het afgelopen jaar meer belicht met SON-T dan ik vooral had gedacht, het gewas kan de extra warmte goed verdragen. We gebruiken SON-T of de combinatie, maar alleen led nog niet zo gek veel.” Christ schat dat de leds in het afgelopen jaar 2.000 uur hebben gebrand. Dankzij de leds kan hij nu wel langer doorgaan met belichten en ook eerder in het seizoen beginnen, naar schatting vier tot zes weken per seizoen.
“De beoogde kilo’s worden gehaald en de kwaliteit is beter. Ook de houdbaarheid is verbeterd.”
Houdbaarheid
Het resultaat na een jaar telen onder hybride belichting is positief. De beoogde kilo’s worden gehaald en de kwaliteit is beter, zegt Christ. Ook de houdbaarheid is verbeterd, merkt hij aan reacties van zijn klanten. Ook hoeft hij minder product bij te kopen om in de vraag van zijn klanten te voorzien. “Die willen het liefst basilicum ‘van eigen bodem’ met PlanetProof (voorheen Milieukeur). De afgelopen zomer – met temperaturen boven 35 graden – zijn we ook goed door gekomen, beter dan ik had verwacht.”
Plantweerbaarheid
Christ is er van overtuigd dat de led-lampen bijdragen aan een betere plantweerbaarheid: “Tijdens de tests zagen we een sterker gewas, met steviger blad en kortere internodiën. Ook de kleur was beter. Ik weet zeker dat het de basilicum meer kracht geeft. Die resultaten zien we nu ook weer terug in deze teelt. Basilicum is een ‘juffertje’, het is een kwetsbaar gewas. Het kan elke dag weer anders zijn.”
“Ik ben er van overtuigd dat de led-lampen bijdragen aan een betere plantweerbaarheid.”
Investering
Hoewel de investering in de nieuwe kas flink hoger uitviel door de aanschaf van de led-armaturen zijn Christ en Jacqueline Monden tevreden over de resultaten. “Wij telen nu nagenoeg alle basilicum zelf, zeker in het seizoen. Het meest tevreden ben ik over de kwaliteit van het gewas. Wij willen de beste basilicum van Europa telen. En over vijf jaar helemaal stoppen met de paprika’s. Vooralsnog loopt het vrij aardig”, knipoogt hij met een groot gevoel voor understatement.
Meer output
Voor welke telers is hybride belichting interessant? “Dat palet wordt steeds breder”, zegt Jos Duijvesteijn van Voshol. “Er liggen behoorlijk veel mogelijkheden in de kruidenteelt, met name als de warmte een probleem is. Denk ook aan de slateelt. Bij tomatentelers begint hybride belichting in opgang te komen. De eerste projecten, met led-toplicht in combinatie met SON-T, zijn we nu aan het uitrollen. Een gigantisch voordeel is dat leds veel meer output leveren met veel minder vermogen. Je kan dus veel meer micromol halen met hetzelfde geïnstalleerde vermogen.”
Lichtpatronen
“Ook geloven wij heilig in de watergekoelde armaturen van Oreon. Dit product is stabiel, het is redelijk uitgeëngineerd. En je hebt er na de installatie geen omkijken meer naar. Ook kun je met leds verschillende lichtpatronen genereren, voor de vegetatieve en generatieve groei van het gewas. Dat laatste vraagt nog veel onderzoek, maar ik zie zeker mogelijkheden.”
Tekst en beeld: Mario Bentvelsen, video: BrokxMedia
Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met De Kruidenaer, Voshol Warmte-Elektrotechniek en Oreon.
