Arjan Boer van slakwekerij Boer & Den Hoedt in Ridderkerk werkt sinds twee jaar met de laatste generatie LED-belichting van Lemnis Oreon. Hierdoor heeft hij aanzienlijk minder uitval en kan hij het hele jaar door ‘premium’ kwaliteit sla leveren, ook in de winter. “Zelfs de smaak van onze sla is beter.”
Boer & Den Hoedt was een van de eerste slabedrijven in Nederland die begon met LED-belichting, zo’n zes jaar geleden. Mede-eigenaar Arjan Boer heeft nu drie generaties LED-belichting in zijn 4 hectare grote kas hangen, en daarnaast nog een flinke hoek met SON-T lampen. Maar die worden binnenkort vervangen. De investeringskosten in LEDs zijn niet gering – circa drie keer hoger dan bij SON-T – maar de voordelen wegen er ruimschoots tegenop, verzekert Arjan. We vragen hem hoe dat precies zit.
Waterkoeling
Uniek aan de Oreon Grow Light 2.1 – de laatste generatie LED-lampen van Lemnis Oreon – is de waterkoeling, die er onder meer voor zorgt dat er geen overtollige warmte in de kas terecht komt. Daardoor kan Boer & Den Hoedt langer belichten dan met SON-T’s en kunnen de ramen langer gesloten blijven. En dat heeft weer positieve effecten op de kwaliteit en groei van zijn slaplanten.
“Met SON-T lampen wordt het al snel te warm, moeten we extra luchten en raken we CO2 kwijt.”
“Kwaliteit staat bij ons op nummer 1”, licht Arjan Boer toe. “Wij willen het hele jaar door een constante hoge kwaliteit telen. Met deze LEDs kunnen we van september tot april belichten. Met SON-T lampen wordt het al snel te warm, moeten we extra luchten en raken we CO2 kwijt. Met deze LED-lampen voeren we de warmte af naar een warmtepomp, waarmee we het opwaarderen. Die warmte gebruiken we later weer om de kas of het gietwater mee te verwarmen.”
Lichtniveau
Volgens Koen Brabander van PB Techniek, die de LED-lampen van Lemnis Oreon vanaf het begin heeft geïnstalleerd, zitten er meer voordelen aan de waterkoeling. “Daardoor passen er meer LED’s in een armatuur en komt er heel veel licht uit. Je hebt daardoor minder armaturen nodig. En dat levert weer minder schaduwwerking op.”
LEDs zijn ook veel efficiënter dan SON-T lampen, vervolgt Brabander. “Er komt 2,6 micromol per seconde per Watt uit. Bij SON-T is dat lager: circa 1,8. Dat wil zeggen dat je met LEDs 30 tot 40% stroom bespaart. Ook de levensduur is veel langer dan bij SON-T: we denken dat watergekoelde LEDs 10 tot 15 keer langer meegaan.”
“Bij Boer & Den Hoedt hanteren we 90% rood en 10% blauw. Na jaren van testen staat dit LED-recept wel redelijk vast.”
Boer verwacht de LED-lampen in 6 tot 7 jaar terug te verdienen, ondanks het forse prijskaartje van 60 cent per micromol. Hij heeft van de laatste generatie LED-verlichting 1 lamp op 18 m2 hangen. Volgens Brabander zijn de meeste slatelers begonnen met 40 micromol onder SON-T, is 80 tot 100 micromol met LED’s nu standaard en zijn er zelfs telers die met 150 micromol sla onder LED’s telen.
Golflengtes
Naast het lichtniveau is ook de golflengte van belang, zegt Brabander. “Bij Boer & Den Hoedt hanteren we 90% rood en 10% blauw. Na jaren van testen staat dit LED-recept wel redelijk vast. Bij tomaat is het vaak 95% rood en 5% blauw. Al wordt er nog steeds onderzoek gedaan naar de optimale golflengtes. Misschien dat we er over twee jaar meer blauwe of groene LEDs in moeten hangen, maar dat weten we nu nog niet.”
“Het is een stukje energiebesparing, kwaliteitsverbetering én productieverhoging. Zo hebben wij 10% minder uitval.”
De ervaringen bij Boer & Den Hoedt met LED-belichting zijn heel goed, bevestigt Boer. “Het is een stukje energiebesparing, kwaliteitsverbetering én productieverhoging. Zo hebben wij 10% minder uitval. Zelfs de smaak van onze sla is beter. We kijken wel om ons heen wat er gebeurt, zoals de LED-proeven in Bleiswijk. Wij gaan zelf ook proeven doen met een ander soort LED-lamp. In zonlicht zit alles, het hele spectrum. Sla doet het onder blauwe en rode LEDs heel goed, maar wie zegt dat het niet nog net wat beter kan. Dat is natuurlijk ook de sport. Wij willen altijd het maximum eruit halen.”
Mobiele teeltgoten
Boer & Den Hoedt teelt hun sla onder diffuus glas op mobiele teeltgoten, waardoor het een van de modernste slakwekerijen van Europa is. Verder beschikt het bedrijf over robots, die de jonge planten in de opkweekruimte plaatsen. Duurzaamheid staat ook hoog in het vaandel van Boer & Den Hoedt. Al het gietwater wordt 100% gerecirculeerd. Ook wordt gebruikt gemaakt van een dubbel scherm en lbk’s. Vijf jaar geleden werd al begonnen met Het Nieuwe Telen, voor extra energiebesparing.
Een kwart van de oogst bestaat uit kluitsla (salatrio), de rest uit gesneden sla in verschillende soorten (o.a. lollo rosso, lollo bionda, eikenbladsla en frisee). De oogst wordt direct verkocht aan supermarkten in Nederland, Duitsland, Scandinavië en het Verre Oosten.
Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met Boer & Den Hoedt, PB Techniek en Lemnis Oreon. Tekst en foto’s: Mario Bentvelsen. Video: BrokxMedia.
