Per 14 december gaat de nieuwe Plantgezondheidsverordening in. Consequenties: veel meer plantenpaspoorten, een andere indeling van quarantaine-organismen en een importverbod voor krap 40 houtige gewassen. Nederlandse vertegenwoordigers bij de onderhandelingen beoordelen de veranderingen positief: betere ziektepreventie, concentratie op de echte problemen, gelijk speelveld in de EU.

De Europese Plantgezondheidsverordening vervangt de Fytorichtlijn. Een verordening geldt in de hele EU op dezelfde manier, terwijl een richtlijn wordt vertaald in nationale regels, en daarmee in elk land anders uitpakt. Die Europese gelijkschakeling was één van de redenen voor een nieuwe inrichting van de fytosanitaire regels.
De tweede reden was dat de regelgeving niet meer bij de tijd was: niet toegesneden op de manier waarop de handel tegenwoordig verloopt. Net zo belangrijk was de derde reden: het gevoel dat de zaak niet goed onder controle was. Met name de gang van zaken bij de buxusmot is het afschrikwekkende voorbeeld. Waarschijnlijk is hij met buxus uit China meegekomen. Dat is niet opgemerkt en hij heeft zich oncontroleerbaar kunnen verspreiden. Ook de opmars van gevaarlijke (quarantaine)ziekten in bijvoorbeeld tomaat en roos zijn indicaties dat de wering niet goed op orde is.

Paspoortplicht

De wens om gevaarlijke ziekten en plagen beter onder controle te krijgen, heerst Europa breed. Vervolgens lopen de belangen uiteen. Nederland, als centrale spil in de handel, heeft zowel belang bij een goede preventie als bij zeer werkbare regels. Er zijn echter ook landen die vooral de deur op slot willen doen als het gaat om niet-EU importen. Zeer uitgebreide onderhandelingen hebben geleid tot de invulling die op 14 december van start gaat.
Meest in het oog springende verandering is dat veel meer sierteeltbedrijven (zo’n 750) te maken krijgen met plantenpaspoorten. Het gaat om alle ‘voor oppot bestemde planten’, dat wil zeggen pot- en perkplanten, inclusief bollen op pot.
De keuringsdiensten (Naktuinbouw, BKD en KCB) zijn al geruime tijd bezig om de invoering goed te begeleiden en de bedrijven die er voor het eerst mee te maken krijgen, persoonlijk te benaderen. De indeling van het paspoort is namelijk aan zeer strikte regels gebonden. De indruk bij de diensten is dat de invoering zonder grote problemen verloopt.

Quarantaine-organismen

Een tweede verandering is de indeling van quarantaine-organismen. Nu is er één categorie. Bij een vondst volgen strenge maatregelen, zoals vernietiging van het gewas. In de nieuwe indeling krijgen de meest gevreesde soorten prioriteit: er liggen draaiboeken klaar. Voor de andere Q-organismen blijft dezelfde regelgeving gelden als nu. Daarnaast komt er een nieuwe categorie: RNQP (Regulated Non Quarantine Pests). Teeltmateriaal moet (vrijwel) vrij zijn van deze ziekten en plagen, maar dat geldt niet voor eindproducten. Een aantal van de huidige Q-organismen verhuist naar RNQP. De nieuwe indeling moet zorgen voor meer slagvaardigheid bij de echte gevaren, terwijl minder gevaarlijke soorten een lagere prioriteit krijgen.

Verbodslijst

Omdat veel Q-organismen de laatste jaren met houtig materiaal uit niet-EU-landen binnenkomen, is er een lijst opgesteld van gewassen die niet meer uit ‘derde landen’ (buiten de EU) mogen worden geïmporteerd. Die lijst telt nu 39 gewassen (te vinden op de site van de NVWA). Hij wordt 14 december definitief. Tot die tijd kunnen derde landen bezwaar maken, en dat gebeurt ook. Israël bijvoorbeeld is vrij actief. De verwachting is dat het aantal gewassen op de verbodslijst in de toekomst verder zal groeien, naar aanleiding van nieuwe vondsten of inzichten.

Overal dezelfde regels

Het tuinbouwbedrijfsleven is positief over de inspanningen om verspreiding van gevaarlijke ziekten en plagen tegen te gaan. De regels worden overal hetzelfde, de mogelijkheden voor tracking & tracing verbeteren, evenals de mogelijkheden om de naleving van de regels te handhaven.
Een punt van zorg is wel de niet-traditionele handel die zich online afspeelt. Iedereen kan via internet overal ter wereld planten bestellen bij telers die de zaak niet op orde hebben. De burger als introductieroute kreeg tot voor enkele jaren geleden geen aandacht. Sindsdien richt de NVWA inmiddels informatie speciaal op burgers, om geen plantjes van vakantie mee te nemen. Maar waarschuwingen voor de internetgevaren zijn nog niet van de grond gekomen.

Zie ook: hortinext.nl/website-ziekterisicos

Tekst: Tijs Kierkels.

Gerelateerd