De klanten lopen af en aan in de gezellig met zitjes ingerichte ruimte in de kas, waar ook een verkoopstalletje staat. Op tweede pinksterdag begon het kersenseizoen weer bij Jomajole in Moerkapelle. Corstiaan en Niesje Oudijk hebben hun handen vol aan de combinatie van hun kersenbedrijf, de verkoop via de veiling, de huisverkoop en de ontvangst van belangstellende consumenten en mensen of bedrijven die iets te vieren hebben.
Kersenkwekerij Jomajole is zeker wat betreft omvang en verscheidenheid uniek. In de 2,5 ha grote kas staan zeker 7.000 kersenbomen en buiten nog eens 800. Daarnaast is er een grote diversiteit aan ander fruit binnen: bessen, abrikozen, pruimen, perziken, nectarines, vijgen en druiven. Na 2002 is er heel wat gebeurd met het – van oorsprong – gerberabedrijf.
Caravans
“Het liep zo slecht in de gerbera’s dat we nauwelijks ons hoofd boven water konden houden”, blikt Oudijk terug. Hij stapte naar de gemeente om een vergunning aan te vragen voor een caravanstalling en in augustus 2002 ging hij van start. “We hebben alles wat met caravans te maken had gebeld en gemaild. Rond de jaarwisseling van 2002/03 hadden we hier 400 caravans staan. De gemeente vond in 2007 dat we moesten stoppen met de stalling in deze omvang, omdat het in strijd was met het bestemmingsplan.”
Er lag inmiddels een woningbouwbestemming op de grond. Dus is de teler op zoek gegaan naar alternatieven. “We hadden al eerder alle voorzieningen, zoals verwarming, uit de kas gehaald. Er zou 2,5 miljoen euro nodig zijn om de zaak weer up-to-date te krijgen. Door mijn schoonfamilie uit de Betuwe kwamen we op het idee van de kersenteelt.”
Kersen onder glas
Binnen kersen telen heeft heel wat voordelen ten opzichte van de buitenteelt. “Buiten kan de bloesem in het vroege voorjaar last hebben van nachtvorst. Ook vogels zijn buiten een probleem. Kersen heten niet voor niets Prunus avium. Avium betekent: geliefd bij vogels.” Een regenbui kan ervoor zorgen dat de kleurende kersen opzwellen en barsten, doordat de EC van het regenwater laag is. “Een extra voordeel van de binnenteelt is dat we in de kas een stuk vroeger zijn. Dit jaar was dat overduidelijk. De aprilmaand was kouder dan december. De natuur buiten lag daardoor flink achter.”
De teelt van kersen onder glas vraagt wel om een andere aanpak. Oudijk remt de bomen op alle mogelijke manieren af, omdat alles binnen zeker drie keer zo hard groeit als buiten. Dat begint met de keuze van de onderstam zoals de ‘Gisela 5’. Deze geeft 50% minder groei dan een normale kersenboom. Daarnaast past hij wortelsnoei toe. In december snijdt hij de wortels aan één zijde onder een hoek van 45 graden af. Als er erg veel groei is, doet hij dit zelfs aan twee zijden. En hij snoeit veel: direct na de oogst en daarna, na de langste dag, nog eens de uitlopers.
Hij verjongt de bomen door met een kettingzaag een snede in de boom te maken die de sapstroom verstoort. Vlak onder de wond ontstaat dan stuwing en er ontwikkelt zich een nieuwe tak.
Bijen van de imker
“Zodra de eerste bloesem verschijnt, halen we bijen bij de imker”, vervolgt de teler. Daarna duurt het nog zeven weken tot de eerste vroege kersen, meestal in de eerste week van mei. “Maar het is en blijft een natuurproduct en we stoken niet. We gaan door met de kersenverkoop tot half augustus.”
Zodra je denkt dat je de teelt in de hand hebt, gaat het fout, zo is zijn ervaring. “Dit jaar zag de zetting er goed uit. De kersen waren al zo groot als een erwt toen de bomen ineens veel vruchten afgooiden. Vaak komt dit doordat er teveel voorlopers aan de boom zitten. Het middel ‘houw vast’ moet nog worden uitgevonden”, zegt de fruitteler spijtig.
Na de langste dag begint de snoei. Rond 1 oktober gaat de wind erin en spuit Oudijk met een hoge concentratie bladvoeding met koper. Die combinatie zorgt ervoor dat het blad in één week afvalt. Van nature zou de bladval later zijn.
Koude-uren
De boom komt tot rust als al het blad eraf is. Pas daarna gaan de koude-uren tellen. De bomen hebben voor de productie 1.300 uur tussen de 3 en 7ºC nodig. Dat geldt niet alleen voor kersen, maar ook voor ander fruit. “Dit jaar, met de warme winter, hadden we in maart pas voldoende koude-uren. Het jaar ervoor al in januari. Daarna gaan de ramen dicht en mag de temperatuur stijgen. Het mooiste is een temperatuur van 20 tot 22ºC.”
De teler bespuit zijn bomen met minerale olie. Daardoor wordt al het ‘ongedierte’ ingekapseld en hoeft hij zo min mogelijk te bestrijden. Hooguit eens per jaar tegen de verwelkingsziekte Monilinia. De kippen of kalkoenen, die buiten het oogstseizoen in de kas zitten, eten het onkruid op. De kersenteler houdt de waterhuishouding op peil door een goed drainagenet en de opvang en hergebruik van zijn drainwater.
Dertig rassen
Oudijk heeft dertig verschillende kersenrassen. De Earlisé is het vroegste ras, gevolgd door de Burlat, en de Merchant. Daarna volgt de rest. Buiten heeft hij dezelfde rassen op 4.500 m2. Een groot deel van de kersen voert hij dagelijks aan bij Koninklijke Fruitmasters in Geldermalsen onder het kwaliteitslabel Prestige. Voor die kersen geldt dat ze een doorsnede van minimaal 24 mm moeten hebben. “Kersen zijn echte seizoensproducten, die maar een deel van het jaar worden aangevoerd. En omdat we zo vroeg zijn, krijgen we er topprijzen voor”, vertelt Oudijk trots.
De teler verkoopt een deel van het kwaliteitsfruit aan groentespeciaalzaken en aan huis, net als de kersen van de rassen waarvan hij slechts enkele bomen heeft staan en het andere fruit. De prijzen zijn gerelateerd aan de veilingprijzen. “Onze klanten komen vanuit het hele land. Er komen ook regelmatig schoolkinderen een bakje kersen halen. Het imago van kersen is goed. Bijna zeventig procent van de bevolking heeft een positief gevoel bij kersen.”
Consumenten
Het fruitbedrijf groeit. In eerste instantie gebeurde de thuisverkoop vanuit de schuur. Toen er een oudere dame kwam met de vraag of ze haar verjaardag tussen de kersen kon vieren, besloot de teler het bedrijf wat aan te kleden. Er kwam een vijver met een bruggetje erover en loopplanken. Rondom staan alle soorten fruit die de teler kon bedenken. Er zijn verschillende terrasjes en in het verkoopstalletje zijn behalve kersen en ander fruit ook koffie, thee, limonade, kersenflappen en kersenijs verkrijgbaar.
De teler en zijn vrouw onderzoeken de mogelijkheid om er na de zomer een zorgkwekerij van te kunnen maken waar kinderen met gedragsproblemen of mensen met psychische problemen aan de slag kunnen om zo hun rust en werkritme te hervinden.
Ondertussen houdt hij rekening met het feit dat er uiteindelijk woningbouw plaats gaat vinden, waardoor hij zou moeten wijken. Hij hoopt toch in afgeslankte vorm door te kunnen gaan vanwege de positie die zij met hun bedrijf in de samenleving innemen.
Samenvatting
Corstiaan en Niesje Oudijk bouwden hun gerberabedrijf om naar een caravanstalling en vervolgens tot kersenkwekerij. Het bedrijf heeft dertig soorten kersen waarvan bijna 2,5 ha binnen en 4.500 m2 buiten, aangevuld met veel ander fruit. De teelt heeft hij steeds beter in de vingers. Inmiddels groeien de nevenwerkzaamheden. maar de teler houdt er tegelijk rekening mee dat de onderliggende bestemming woningbouw is.
Tekst en foto’s: Marleen Arkesteijn.
